di. okt 8th, 2024

De motorolie verversen is het meest voorkomend onderhoudsklusje aan de motor. Door de fabrikant wordt voorgeschreven om elke 6.000 tot 12.000km (per merk motormerk/type verschillend) of minimaal één keer per jaar de motorolie te verversen. Waarom? Is dat nou echt wel nodig als je maar een paar duizend kilometer hebt gereden? En waarom kunnen sommige auto’s dan wel 30.000 kilometer toe tussen oliewissels in?

 

Wat doet motorolie eigenlijk?

 

Om te beginnen moeten we even kijken naar wat de functie van motorolie is om een goede afweging te kunnen maken. Motorolie heeft een aantal belangrijke functies:

 

  • Vermindert wrijving tussen bewegende onderdelen en voorkomt zo (over)verhitting
  • Daardoor beperking van slijtage van de bewegende onderdelen
  • Koeling van de motor doordat de olie warmte uit de heetste delen van de motor meeneemt naar plekken waar de warmte weer kan worden afgevoerd (bijvoorbeeld een oliekoeler)
  • Schoonhouden van de binnenkant van de motor: vuildeeltjes worden ‘zwevend’ gehouden en de olie voorkomt dat deze gaan samenklonteren
  • Zorgt voor een goede afdichting tussen de cilinderwand en de zuiger
  • Beschermt tegen corrosie
  • Zorgt voor een voldoende smering van alle bewegende delen bij elke bedrijfstemperatuur, dus ook bij zeer koude starts en zeer hoge belastingen
  • Bij sommige motoren moet de olie kracht overbrengen, bijvoorbeeld in de hydraulische klepstoters

 

Wat doet motorolie eigenlijk?

 

Om te beginnen is er minerale olie, die gemakkelijk en direct uit aardolie wordt gedestilleerd en is daarom relatief goedkoop. Daarnaast wordt synthetische olie veelvuldig toegepast. Deze wordt heel anders gemaakt; door chemische processen worden moleculen uit aardgas, vetzuren en alcohol aangepast en aan elkaar geknoopt. Hierdoor blijft de variatie in moleculen veel kleiner dan bij minerale olie en daardoor is synthetische olie veel stabieler en zal minder snel oxideren en verouderen. Bovendien glijden de moleculen in synthetische olie makkelijker langs elkaar waardoor deze minder ‘inwendige’ weerstand heeft.

 

Vaak worden minerale en synthetische olie gemengd tot een zogenaamde half synthetische olie; zo ontstaat een redelijk hoogwaardige olie tegen een toch nog betaalbare prijs. De verhouding synthetisch-mineraal is zelden of nooit precies 50-50 bij deze half-synthetische olie. De mengverhouding verklaart het prijsverschil tussen verschillende half-synthetische oliën.

 


10W40 Liqui moly

Motorbike 4T 10W-40 Special Edition 4 Liter
Racing Dynamic 10W40

Racing Dynamic
Viscoil 4T SAE 10W-40 half-synthetisch 4000 ml
Harley Davidson olie

Motor Factory
Motorolie SAE 20W-50 Gallon 3785 ml

 


 

Wat zijn dopes in motorolie?

 

Om de kwaliteit van een motorolie te verbeteren, voegt de fabrikant er talloze additieven of dopes aan toe. Deze zijn grofweg in vier soorten onder te verdelen:

 

  • Detergerende dopes. Deze werken als vuiloplosser, weken vuildeeltjes los, houden ze zwevend en voeren deze af naar het oliefilter en zorgen zo dat de motor van binnen schoon blijft
  • Anti-oxidatiedopes. Deze gaan oxidatie tegen van de olie zelf en de metalen delen van de motor. Oxidatie betekend aantasting door zuurstof. Als de olie oxideert, veroudert deze en wordt hij dikker, waardoor deze moeilijker rond te pompen is. Als metaal oxideert, dan ontstaat er corrosie. Een erg belangrijke anti-oxidatiedope is de “carterzuurremmer”. Deze dope neutraliseert de gevaarlijke zuren in de olie. Verbrandingsgassen die voor het merendeel uit waterstofdamp bestaan komen via de zuigerveren de carterruimte in. Zij veroorzaken een verzuring van de olie. Ook door kleine stukken te rijden komt er condens in het carter.
  • Anti-slijtage dopes. Ook wel ‘friction modifiers’ genoemd, gaan slijtage tegen. De ene friction modifier gaat slijtage bij hoge temperaturen tegen, de andere bij lage temperaturen.
  • Viscositeitsindex­verbeterende dopes. Deze zorgen ervoor dat de temperatuur minder invloed heeft op de viscositeit van de olie. Motoroliën met deze dopes worden multigrade oliën genoemd.

 

Hier komt een probleem om de hoek kijken. Dopes raken uitgewerkt als de motorolie veroudert. Wanneer dat gebeurt zal er dus meer motorslijtage ontstaan. Dat is een van de redenen om de motorolie te verversen.:

 

Wat is JASO?

 

Auto-motorolie is niet geschikt voor de gemiddelde motorfiets. Daarom is de ‘JASO’ norm voor motorfietsen ontwikkeld. Motorfiets motoren zijn anders geconstrueerd dan een auto motor; de koppeling draait bij de meeste motorfietsen in de olie (‘natte platen koppeling’) en maakt de startmotor gebruik van de vrijloop die op wrijving berust. Daarom is het niet mogelijk om wrijvingsverlagende Anti-slijtage dopes aan motorfietsolie toe te voegen, want daardoor zouden de koppeling en de starmotor gaan slippen. Daarom moet motorfiets motorolie aan speciale eisen voldoen die je herkent aan de ‘JASO’ norm die je op de verpakking terug vindt. JASO maakt daarbij nog onderscheid tussen MA1 en MA2 (de laatste voldoet aan hogere eisen en is geschikt voor motoren met een hoog koppel en vermogen) en MB. MB is voor motoren met een ‘droge’ platenkoppeling.

 

En wat betekent Viscositeit SAE 10W 40 dan nu eigenlijk?

 

De SAE specificatie geeft de viscositeit (dikte/stroperigheid) van de olie aan. De viscositeit is de dikte van de olie bij een specifieke temperatuur. Een dikke olie heeft een hoge viscositeit en een dunne olie een lage. De viscositeit is afhankelijk van de temperatuur. De codering van de viscositeit staat altijd op de verpakking, bijv. 5W-30 of 10W-40. De letter voor de W geeft dan de viscositeit bij lage temperaturen aan (Winter) en de letter na de W geeft de viscositeit bij hoge temperaturen aan.

 

Bij lage temperatuur gaat het er om of een bepaalde testmotor nog gestart kan worden of niet. Een SAE 15W-40 olie moet de testmotor nog kunnen starten bij -15°C, een 10W-40 olie bij -20°C, een 5W-40 olie bij -25°C en een 0W-40 olie bij -30°C. Grofweg mag je zeggen dat een 15W-40 olie stroperiger is dan een 0W-40 olie.

 

Het tweede getal (40 in het voorbeeld) slaat op de viscositeitsklasse bij 98°C. Een 50 of zelfs 60-er olie, is bij 98°C ‘dikker’ dan een 40-er.

 

Voor de viscositeit kijk je altijd naar het advies in het instructieboekje. Meestal worden daarin in een aantal opties gegeven. Rij je lange afstanden, dan kies je het tweede (warme) getal laag, binnen die adviezen(!) Dus liever een 10W-30 dan een 10W-40. Doe je veel korte afstanden, dan kun je beter een hoger getal kiezen, omdat de olie dan in de loop der tijd door condens en brandstofresten dunner wordt. Rij je regelmatig op circuits, dan kies je liever voor een hoog getal, omdat de motor in raceomstandigheden heter wordt en de olie dus dunner.

 

Voor barre, winterse omstandigheden kies je het ‘W’ getal zo laag als toegestaan is, want dan is de olie eerder bij alle te smeren onderdelen en blijft slijtage aan nokkenassen beperkt tijdens de koude starts. Dan dus liever een 5W-40 dan een 10W-40. Rij je nooit als het echt koud is, dan kun je net zo goed een hoger getal nemen.

 

Olie met een verkeerde viscositeit zorgt voor allerlei problemen in een motor met vaak grote schade tot gevolg, bijvoorbeeld te hoge of te lage oliedruk. Ook kan het gebeuren dat er onvoldoende smering van bepaalde delen is omdat de olie te dik is om op die plek snel te bereiken of omdat de olie zo dun is dat de smerende werking te gering is. Te dunne olie dicht ook niet meer goed af en kan gemakkelijk via de zuigerveren in de verbrandingsruimte komen. MAAR: beter de verkeerde olie dan geen olie!

 

En de moraal van het verhaal?

 

Motorfietsolie moet vaker vervangen worden dan bij een auto. Dat komt omdat:

 

  • JASO motorfiets motorolie verschillende dopes mist die in auto-motorolie wel zitten en slijtage voorkomen
  • Gemiddeld motorfietsen jaarlijks veel minder kilometers maken dan auto’s. Niet alleen het kilometrage maar ook veroudering door de leeftijd van de olie spelen een rol in de kwaliteit van de olie, met name doordat dopes na verloop van tijd hun werking verliezen. Hierdoor kan er bijvoorbeeld verzuring optreden waardoor er corrosie aan de binnenkant van je blok kan optreden of er kan ‘black sludge’ ontstaan dat de doorstroom van olie naar vitale delen kan verhinderen zodat deze niet meer goed gesmeerd worden.
  • Als je veel korte stukken rijdt, dan moet je zeker opletten, omdat de olie dan veel condens te verwerken krijgt waardoor de olie hard achteruit holt en er ‘witte sludge’ kan ontstaan. Ook bij stilstand in files, bij stoplichten en bij lage snelheden condenseert de (water)damp in het carter en kan grote schade veroorzaken. ‘Zure’ olie heeft zijn beschermend en reinigend vermogen verloren. De zwevend gehouden vuildeeltjes gaan klonteren, stalen delen kunnen gaan roesten en de motor gaat vervuilen, vooral de carterventilatie. De olie bereikt ook niet de belangrijke bewegende delen die dan vervolgens beschadigd raken.

 

Reden genoeg om minimaal jaarlijks je motorolie te vervangen.

 

Peilen en bijvullen

 

Nog belangrijker dan het tijdig vervangen is het zorgen dat je nooit met te weinig olie rond rijdt. Dat is echt funest voor de motor. Peil daarom tussen onderhoudsbeurten in, ook al verbruikt jouw motor eigenlijk nooit olie. Want misschien is er toch opeens iets mis waardoor dat nu opeens wel gebeurt.

 

 

 

Door Guzzioot

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.